Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleneşelendiren bir düzen bileğildir. Ahbaplık, maşer içinde insanların hakikat elbette davrandıklarını bileğil, elbette davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak yürekin vardır. Doğruluk kıymeti nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene dokunmak, sosyal hayatın gerçekleşmesini temin etmek gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin mukabilsına ikrar edilmesi ve uyulması müstelzim, pekâlâ sağlıklı kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer içinde insanların idare ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her hengâm mümkündür. “İşte hukuk, benibeşer davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir model, bir bütündür.” İnsan-benibeşer, benibeşer-huy ilişkilerinin insanlığın müşterek çıkarı ve huzuru yürekin evrensel ilkelerle güvence şeşna tuzakınmasıdır. Ahbaplık, insaniyet seviyesi yürekin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birgeniş rey ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, maşer sözleşmesi, huy ve insanlar olarak belirten mezheplerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun müşterek iyiliğini temin etmek için konulmuş olan ve amme gücüyle desteklenen kaide, gerçek ve kanunların bütünüdür. Daha yaygın bir tanımıyla hukuk, adalete yönelmiş sosyal yaşyalnız düzenidir. Ahbaplık Kelime Medlulı Ahbaplık kelimesi Arabi “gerçek” kökünden gelir ve gerçek kelimesinin çoğşanlı olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “gerçek” kelimesinin çoğşanlı “ilenme’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na için hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım güçlükleü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” valörı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet valörında da kullanılır. Uran Medlulı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu yürekin hala doyurucu bir tanım strüktürlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok ikrar edilen tanımı ise: “Sınırlı bir zamanda makul bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mutluluk zoruna (müeyyide) bağlamlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi içinde esas olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri bahis alan kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile mutluluk veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun başlıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku diğer toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mutluluk tarafından güvenceye tuzakınmış ve cebri yaptırımlara iye olmasıdır. Ahbaplık kuralları benibeşer davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kıymet yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle bir nitelikteki bütün durumlarda uygulanması sağlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık alanında yaptırım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek yürekin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamayı ve korumayı yalnızçlayan yaptırımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları hapsetmek yürekin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, mahpus ve nakit cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, kelepir mantinota; mevhibe hukukunda mevhibe ve gizliceçılık cezaları üzere değişik hukuk dallarında değişik yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; dimaği bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya siyasi mezhepleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan hukuk, umumi olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş sosyal bir yaşyalnız düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, uygulama yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal hayatı düzenleyip insanların barış ve güvenlik içinde bir arada yaşamalarını sağlamaktır. 2. Uygulama Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Karşıtlanması) Hukukun uygulama amacını, sosyal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer içinde canlı insanların, birbirleri ile bina etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın strüktürsından kaynaklanan ihtiyaçlarını mukabillamaya çtuzakışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile doğum, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni hayatın esas gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın tabii strüktürsına ve bundan gelecek gelen gereksinimlerine makul yetişmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, iktisadi gerçeklere bile tutkundır; iktisadi ihtiyaçlara uymalı ve onları mukabillamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile makul bir aranjman şeşna aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir müsavat düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak temel kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanımıyla türe, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere dü değişik anlamda kullanılır. Doğruluk haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet valörında ferdî bir özelliği deyimler. özlük her hengâm haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni katmak uğrunda mütemadi ve bileğemekmez bir çaba gösterir. İşte bu idare ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe fehvaı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği alışveriş biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk alanında hukuki kıymet olarak alay konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Cemiyet yürekindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini yürekaziz kurallar bütünü olarak hukuk, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve tutunmak yerinde bulunmuş olduğuna için, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü türe fehvaı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir kıymet niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini yürekerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; icap bulunan düzeni himaye etmek, gerekse onu bileğemektirmeyi meşrulaştırmak yürekin her hengâm adalete başvurulur. Nesnel ve yasa üstü türe hukukta mukabilmıza oturmuş hukuk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim hukuk valörında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan hukuk düzenlerinin namına makul olup olmadığı açısından bir kıymet ve istimara ölçüsü evet. Yeniden bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve menfi mukabillıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon istikrar içinde olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Uygun olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal yaşyalnız uyacak, hem bile bu sosyal hayatın barış içinde sürebilmesi yürekin bir düzen görünümünü sağlamaya çtuzakışacaktır.